جمهوری سکولاراسلامی ایران چهل وسه ساله شد.

چهل و سه سال پیش در ایام نام‌گذاری حکومت جمهوری اسلامی ایران دو تن از رهبران طراز اول انقلاب، آقایان مطهری و بهشتی، در توجیه و تفسیر نام این حکومت گفتند: شکل این حکومت جمهوری است و محتوای آن اسلامی و مکتبی است. اما امروز که چهل و سه سال از آن نامگذاری می‌گذرد کسی نمی‌تواند با هیچ تقریری نشان دهد که چگونه و به چه معنا محتوای حکومت فعلی ما اسلامی و مکتبی است.
محتوای هر حکومت عبارت است از نهادهای سیاسی، قوانین، اقتصاد، علوم، صنعت، تعلیم و تربیت، سیستم‌های امنیتی، قصائی و دیپلماسی خارجی و مانند این‌ها که ساختار آن حکومت را تشکیل می‌دهند. اما در جمهوری اسلامی فعلی ما هیچ‌کدام ازمؤلفه‌های محتوایی که ذکر شد جز بخشی از قوانین جزائی و مدنی، بدون تردید اسلامی و مکتبی نیست. این مؤلفه‌ها همان‌ها هستند که در همه جای دنیا حکومت‌ها از آن‌ها یا شبیه آن‌ها تشکیل شده است.
محتوای جمهوری اسلامی تقریباً به‌طور کامل سکولار است و دین ابزاری است برای سرپا نگاه داشتن این حکومت سکولار. این ترکیب بسیار پیچیده و بسیار عجیب و غریب هم سیاست را از عقلانیت تهی ساخته و هم دین را از معنویت.
لب لباب همۀ تحلیل‌های انتقادی‌ای که این نویسنده در سه دهۀ اخیر درباب رابطۀ دین و سیاست خصوصاً در ایران به خوانندگان عرضه کرده همین بوده که ماهیت نظریِ غیرعقلانی و بن‌بست‌سازی عملیِ ترکیب ذکر شده را نشان همگان دهد؛ تا از این آگاهی عمومی راهی به روشنایی آشکار گردد.

 

محمد مجتهد شبستری

۳۰ بهمن ۱۴۰۰