فایل صوتی

در ارتباط با بیانات آقای دکتر عبدالکریم سروش که در گفتار فوق آمده است لازم می‌دانم دربارۀ سه نکته توضیحات مختصری ارائه کنم.
۱ – منظور من از «عبور از اعتبار شرعی دانش فقه» این است که در عصر حاضر این باب بر روی فقیهان بسته شده است که در قلمرو معاملات و سیاسات (هر آنچه به امر حکومت و جامعه مربوط می‌شود) به کتاب و سنت مراجعه کنند و بگویند حکم خدا در این باب چنین یا چنان است و تکلیف شرعی (الهی) مؤمنان این است که بدان حکم ملتزم شوند.
۲ – چرا چنین شده است؟ برای اینکه در عصر حاضر معلوم شده مبنای کلامی اساسی و اجتناب‌ناپذیر اجتهاد در قلمروی مزبور یعنی این اصل که خداوند در تمام اعصار در هر واقعه‌ای حکمی دارد و مکلفان باید آن را به‌دست آورند و با آن بزیند، اعتبار ندارد (نگاه کنید به مقالۀ «چرا دوران علم اصول و اجتهاد فقهی سپری شده است؟» و مقالۀ «تنقیح محل نزاع با فقیهان» در کتاب نقد بنیادهای فقه و کلام اثر صاحب این قلم)
۳ – حالا که درهای اجتهاد فقهی درباب امور حکومت و جامعه مسدود شده مسلمانان عصر ما فقط این راه را پیش‌روی خود دارند که با التزام و تعهّد به ارکان حقوق بشر عصری و وظایف بشر عصری و عدالت عصری بکوشند در جامعه‌های خود یک حکومت دموکراتیک نسبی به‌وجود آورند و در تمام ابواب مربوط به حکومت و جامعه به قانون‌گذاری بپردازند و با التزام به قوانین مصوّب و برنامه‌های آن حکومت دموکراتیک زندگی کنند. البته در علم فقه پاره‌ای قواعد و فتاوای کارگشا هم هست که قانون‌گذاران می‌توانند به آن‌ها جامۀ قانون بپوشانند. در هر حال، التزام عمومی التزام به قانون خواهد بود و لاغیر.

محمد مجتهد شبستری

۳ آذر ۱۳۹۹