محمد مجتهد شبستری

درس‌گفتارهائی که با عنوان هرمنوتیک جدید در این وبسایت منتشر می‌شود سه بخش اصلی دارد.

۱- بخش نخست به کلیات هرمنوتیک قدیم متون دینی و اسطوره ای می‌پردازد. اهل این هرمنوتیک معتقد بودند متون دینی و اسطوره ای معناهائی دارند که عین حقیقت است و قابل نقد نیست و باید با پیروی از قواعد و ضوابطی معین آن معناها را به دست آورد. آنان به انواع تفسیرهای رمزی و مجازی متوسل می‌شدند تا آن معناها معلوم شود.

۲- بخش دوم به علت پیدایش و کلیات هرمنوتیک جدید می‌پردازد که بنیانگزاران آن به تاسیس یک روش علمی همگانی برای تفسیر همه متون اعم از دینی و اسطوره‌ای، ادبی، تاریخی و… فکر می‌کردند و از هرگونه تفسیر رمزی و مجازی و مانند آن خودداری می‌نمودند. در این بخش عمدتا روی آراء فریدریش شلایرماخر (Schleiermacher) تکیه شده. چون او نقش عمده ای در تدوین این هرمنوتیک داشته است.

۳- در بخش سوم از این درسگفتارها به آن نوع از هرمنوتیک جدید پرداخته می‌شود که بر مبنای آراء هوسرل در پدیدار شناسی و آراء هایدگر در هرمنوتیک وجودی (Existial) انسان و آراء گادامر در تشریح شمول فهم در سراسر فرهنگ انسانی و تاریخیت آن فهم به طور کلی می‌پردازد. این هرمنوتیک با دو هرمنوتیک نخست تفاوت اساسی دارد. این هرمنوتیک قطعا یک روش علمی برای فهم تفسیر متون نیست بلکه یک مکتب فلسفی است و تا آنجا در فلسفی بودن پیش رفته که گاهی از آن نه با عنوان هرمنوتیک فلسفی (Philosophische Hermenutik) بلکه با عنوان فلسفه هرمنوتیکی (Hermenutische Philosophie) یاد می‌کنند.

صاحب این قلم که این هرمنوتیک‌ها را تدریس می‌کند و پیشتر نیز دربارۀ آن‌ها سخن گفته خود را نماینده هیچکدام از مکتب‌های فلسفی یا غیر فلسفی هرمنوتیکی نمی‌داند. او تشخیص داده که کمک به شیوع آگاهی از هرمنوتیک‌های گوناگون جدید در جامعه ایران، برای توسعه فرهنگی این جامعه یک ضرورت است و به همین جهت در این راه کوشش می‌کند.

_________________________________

(۱) این یادداشت پیشتر در همین سایت منتشر شده است.